Pozwólcie zakwitnąć młodym kwiatom, nawet, jeśli czasem zmoczy je nagły deszcz. Całą resztę otrzymacie w nadmiarze.
/C. Freinet/
Głównym celem programu autorskiego inspirowanego pedagogiką C. Freineta jest wszechstronny rozwój osobowości dziecka.
Program kładzie nacisk na uczenie dzieci samodzielnego myślenia, świadomego dokonywania wyborów, odpowiedzialności i samodzielności działania. Istotnym elementem funkcjonowania klasy jest kształtowanie u dzieci i rodziców poczucia przynależności do wspólnoty szkolnej.
Realizacja założeń autorskiego programu polega przede wszystkim na wykorzystaniu technik pracy szkolnej C. Freineta:
- wspólne planowanie pracy z uczniami,
- organizacja życia klasy,
- swobodne teksty i gazetka szkolna,
- “doświadczenia poszukujące” – uczenie się przez odkrywanie,
- księga życia klasy,
- różnorodne formy ekspresji,
- współudział dzieci w życiu środowiska poprzez różnego rodzaju spotkania, wywiady, wycieczki, “zielone szkoły”,
- korespondencja i wymiana międzyszkolna,
- korzystanie w codziennej pracy z nowoczesnych pomocy dydaktycznych.
Jakie efekty przynosi praca technikami freinetowskimi? Na pewno łatwość przyswajania wiedzy, opanowywania umiejętności poprzez aktywne poznawanie, doświadczanie, przeżywanie, odkrywanie i budowanie.
Stosowane techniki i formy organizacyjne, tworzenie atmosfery opartej na wzajemnym zaufaniu, szacunku, twórczej aktywności, wiary w sukces każdego dziecka na miarę indywidualnych możliwości, potrzeb i aspiracji edukacyjnych, włączeniu rodziców w pracę dydaktyczno-wychowawczą jako współpartnerów służą wspieraniu wszechstronnego rozwoju osobowości dziecka. Wdrażają dzieci do otwartości, swobody wyrażania siebie i komunikowania się z innymi w różny sposób. Dzieci planując, działając, podsumowując pracę mają możliwość wyboru zadań do realizacji, podejmowania decyzji, uczą się samodzielności myślenia i działania, rozwijają się twórczo. Potrafią dokonać samooceny i oceny innych, samokontroli. Poszukują wiedzy i informacji w różnych źródłach, rozwijają swoje zainteresowania. Samodzielnie utrwalają swoje wiadomości i umiejętności korzystając z dostępnych w klasie różnorodnych środków dydaktycznych, w tym multimedialnych. Są ciekawe życia i chętnie próbują je poznawać. Dowodem tego są liczne wycieczki, wyjazdy na “zielone szkoły”, spotkania z ciekawymi ludźmi, uroczystości szkolne i klasowe, konkursy. Naszym celem jest wychowanie człowieka kochającego przyrodę i ludzi, rozumiejącego znaczenie życia własnego i innych, otwartego na świat, umiejącego odnaleźć się w nowym środowisku.
Istotną rzeczą w procesie rozwoju dzieci jest unikanie “niezdrowej” rywalizacji, w czym pomaga między innymi stosowanie oceny opisowej. Ocena opisowa jest bardziej obiektywna i sprawiedliwa. Wymaga więcej odpowiedzialności, uważności od nauczyciela i od rodziców. Motywuje tych ostatnich do interesowania się dzieckiem, do udzielania mu pomocy. Pozwala na indywidualne tempo uczenia się i na swobodny rozwój dziecka. W klasach stosowany jest także system sprawności (“matematyk”, “przyrodnik”, itp.), aby zmobilizować dzieci, zgodnie z ich możliwościami, do opanowania sprawności w jakiejś dziedzinie.
Nauczyciel w klasie freinetowskiej to nauczyciel podążający za dzieckiem, nauczyciel „cień”, pośredniczący w kontakcie dziecka ze światem zewnętrznym. To twórca, wynalazca, poeta, budowniczy, pisarz, artysta, muzyk, psycholog i filozof – nieustannie doskonalący swój warsztat pracy i własny rozwój. Znając potrzeby swych wychowanków, może im oferować interesujące treści z różnych dziedzin w formie ciekawych doświadczeń i działań, twórczych zabaw i kontaktów z otaczającym światem. Powinien budować dobre relacje nauczyciel-uczeń-rodzic, oparte na wzajemnym zaufaniu, otwartości, szczerości, akceptacji, zrozumieniu i naturalności. To wszystko powoduje, że dorosły staje się współtowarzyszem podróży przez świat edukacji, a szkoła miejscem, w którym każdy może być twórczy (nauczyciel, rodzic, uczeń).
Moment przekroczenia przez dzieci progu szkoły, a potem warunki, jakie stworzymy im do działania, to wszystko składa się na fundament pod dalszy etap ich edukacji. Warto więc pomyśleć o solidnym fundamencie, a taki daje nauka w klasie freinetowskiej – to dobra inwestycja.
Joanna Antczak